Zatrzymane w kadrze. O historii jednego z pomników wystawionych po zakończeniu II wojny światowej

Z historii Muzeum Regionalnego w Opocznie

W okresie powojennym propaganda komunistyczna kreowała wizerunek Armii Czerwonej jako obraz „armii bratniej”, „armii wyzwolicieli”. Obraz ten miały utrwalać masowo wówczas wznoszone monumenty zwane Pomnikami Wdzięczności Armii Czerwonej. W Opocznie już w kwietniu 1945 r. również powstał taki pomnik, który stanął na placu Strażackim. Iglica pomnika zwieńczona była pięcioramienną gwiazdą. U dołu znajdował się napis „Wieczna pamięć Bohaterom poległym w walce o wyzwolenie naszej Ojczyzny”. Pod pomnik przeniesiono prochy żołnierzy radzieckich W 1948 r. uczniowie 3 klasy gimnazjalnej Czesław Kucharski, Marian Gruda, Jan Wiesław Lasota i Tadeusz Skowron postanowili wysadzić Pomnik Wdzięczności i zawiązać organizację antykomunistyczną. Zamiar wysadzenia pomnika nie udał się ponieważ podłożony przez nich ładunek nie wybuchł. Po kilku latach UB wykryło sprawców tego zamachu, którzy działali w młodzieżowych organizacjach antykomunistycznych i zostali skazani na więzienie.

Na dodatkowych czarno-białych fotografiach ukazujemy pomnik w roku 1985 a na kolejnej, kolorowej zmodyfikowany pomnik znajdujący się w kwaterze wojskowej. W latach 90. XX w. pomnik przeniesiono bowiem na kwaterę wojskową znajdującą się na cmentarzu „cholerycznym” na ulicy Powstańców Wielkopolskich. Czerwoną gwiazdę zastąpił krzyż prawosławny. Cmentarz ten został założony w wyniku powojennych prac ekshumacyjnych prowadzonych na terenie powiatu opoczyńskiego. Spoczywają na nim żołnierze radzieccy, polscy, partyzanci, żołnierze AK oraz ofiary cywilne II wojny światowej, w tym Żydzi.

Na miejscu Pomnika Wdzięczności dla Armii Czerwonej w 2010 roku, na wniosek środowisk kombatanckich, powstał nowy monument, który jest hołdem dla mieszkańców ziemi opoczyńskiej pomordowanych w więzieniach i obozach koncentracyjnych, poległych w walce z okupantem hitlerowskim w latach 1939-1945 oraz poległych w walce o niepodległość w latach 1945-1989.